İş hukuku, işçi hakları, çalışma koşulları, işçi ücretleri, işçi sendikaları ve işveren-isçi ilişkileri ile ilgili konuları inceleyen hukuk dalıdır. İş uyuşmazlıkları genellikle asliye hukuk mahkemelerinde veya asli mahkemesi niteliğindeki iş mahkemelerinde görülür.
iŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ:
İş sözleşmesi: bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafında (işveren) ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşmedir. Aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabi değildir. Ancak; süresi 1 yıl ve daha fazla olan sözleşmelerin yazılı olması gerekir
SüREKLi – SüREKSiZ iŞLERE iLiŞKiN iŞ SöZLEŞMELERi: Sürekli ve süreksiz iş ayrımı sözleşmenin taraflarının belirledikleri bir süre olmayıp işin niteliğinden kaynaklanan bir olgudur. İş kanunu 10. maddesine göre nitelikleri bakımından en çok 30 gün süren işler süreksiz işler, bundan fazla süren işler ise süreli işlerdir.
Bir sözleşmede taraflar açık bir sona erme tarihi yada sözleşme için bir süre öngörmüşlerse böyle bir hizmet sözleşmesi belirli süreli, bir süre öngörülmemişse belirsiz süreli iş sözleşmesi olacaktır. Sözleşmenin belirli süreli olması kararlaştırılan bir tarih nedeniyle olabileceği gibi işin belirli süreli olmasıyla da ortaya çıkabilir. İş kanunu belirli süreli sözleşmelerin istisna olduğunu iş ilişkisinin taraflarca bir süreye bağlanmadığı hallerde sözleşmenin belirsiz süreli olduğunu öngörmüştür. (madde 11)
İş sözleşmesi; işçi işveren arasındaki sözleşmedir, hizmet sözleşmesidir. Belirli ya da belirsiz olabilir. Tam süreli ya da kısmi süreli olabilir. Belirsiz süreli sözleşme; işçinin sözleşmede ne kadar çalışacağı açık olarak kararlaştırılmamışsa belirsiz sürelidir. Somut bir süre varsa, belirli süreli hizmet sözleşmesidir. İş hayatında aslolan belirsiz sürelidir.
Sözleşmeye süre koyduğunuz zaman belirli süreli olmaz.Uzatılması için yenilemeyi gerektiren esaslı bir sebebin olması gerekir.
DENEME SÜRELİ HİZMET SÖZLEŞMESİ ise işçinin o işte verimli olup olmamasına bağlı olacaktır. Deneme süresi içindeyken diledikleri zaman sözleşmeyi feshedebilirler .Deneme süresi en fazla 2 ay olabilir. Toplu sözleşmelerle kararlaştırılırsa 4 aya kadar arttırmak mümkündür.
TAM SÜRELİ – KISMİ SÜRELİ HİZMET SÖZLEŞMESİ, işçinin normal haftalık çalışma süresi tam süreli çalışan işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmiş ise kısmi süreli hizmet sözleşmesi söz konusu olur.Yasal çalışma süresi içinde veya yakın olarak çalışacağı kararlaştırılmışsa tam süreli hizmet sözleşmesi vardır.
ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA da kısmi süreli sözleşme içinde yerini alır. İşçinin ne zaman ve ne kadar çalışacağı taraflarca belirlenir.Çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir. Anca işçinin ne kadar çalışacağı belli değildir. Hafta, ay veya yıl gibi belirli bir zaman dilimi içersinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını eğer taraflar belirlemez ise işveren haftalık 20 saat iş vermek zorundadır. Bu süre içersinde işçi çalıştırılmazsa dahi ücreti ödenir. Yükleme boşaltma, tamir işleri her zaman olmayan işler bu kapsama girer
HİZMET SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN BORÇLARI:
İŞÇİNİN BORÇLARI: 1.iş görme borcu: 2.Özen borcu.
İş kanunu 25 madde: işçinin kasten veya savsaklaması nedeniyle verdiği zararlardan dolayı zararın miktarı 30 günlük ücretini aşmış olamk kaydıyla işverenin sözleşmeyi haklı nedenle feshi düzenlenmiştir. Doğan zarar işçiden tazmin ettirilir.
3. işverenin talimatlarına uyma borcu: 4. sadakat borcu
iş kanunu 25/2: sadakat borcuna aykırılığın somut bir görünümü olan doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışları haklı fesih saymıştır. (işveren açısından) ölçüt: yapılmaması gereken harekettir. 5. rekabet etmeme borcu
iŞVERENiN BORÇLARI:
1. ÜCRET ÖDEME BORCU: İş kanunu 32. madde genel anlamda ücreti tanımlamıştır. 2.İŞVERENİN İŞÇİYİ KORUMA BORCU: bu borç özellikle işverenin işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin önlem almasını gerektirir. Kanunun 77 ve devamı maddelerinde alınacak işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili önlemler düzenlenmiştir. İşçinin uğradığı iş kazaları ve meslek hastalıklarından kural olarak SSK sorumludur. İşverenin sorumluluğu kurumca karşılanmayan zararların işveren tarafından karşılanması noktasındadır. Bu sorumluluk uğranılan kazanın bir cismani zarar teşkil etmesi halinde işçiye karşı, ölüm halinde de destekten yoksun kalma tazminatı olarak mirasçılara karşıdır. Tarafların kusuru, işçinin ücreti, SSK’dan gelirin durumu, işçinin yaşı tazminatın hesaplanmasında gözönünde bulundurulur.
3.EŞİT İŞLEM YAPMA BORCU: iş kanununda iş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, meshep v.b. nedenlerce ayrım yapılmayacağını düzenler. Aynı şekilde işveren esaslı sebepler olmadıkça kısmi süreli ile tam gün, belirli süreli ile belirsiz süreli işçi arasında da ayrım yapamaz. İş ilişkisinde ve bu ilişkinin sona ermesinde bu hükümlere aykırı davranılması halinde 4 aya kadar ücret tutarında tazminat talep edebilir. Böyle bir davada ispat yükü işçiye aittir.
HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ: günlük hayatta işten çıkma: 1.sözleşmenin bir ihbar vererek sona ermesi – ihbarlı fesih 2.belli süre haber vermeksizin iş akdinin sona ermesi – ihbarsız fesih, haklı nedenle fesih
SÖZLEŞMENİN İHBAR SÜRESi VERİLEREK SONA ERMESİ:
İş kanunun 17. maddesi: işçinin, o işyerindeki kıdemine göre 4 kademeli bir ihbar süresi öngörmüştür. 6 aya kadar kıdemli olanlar için ::: 2 hafta 6 ayla 1.5 yıl arasında kıdemli olanlar ::: 4 hafta 1.5 yıl – 3 yıl arasında kıdemli olanlar ::: 6 hafta 3 yıldan fazla kıdemli olanlar için ::: 8 haftalık ihbar süresi öngörmüştür.
Kanun işverene ayrıca bir imkan daha tanımıştı: ihbar süresinin ücretini peşin ödeyerek ihbar süresini beklemeksizin ilişkiyi sona erdirebilecektir. Tarafların ihbar süresine uymayarak akti feshetmeleri karşı tarafa ihbat tazminatı ödeme sorumluluğu doğurur. (işçi de ihbar süresine uymak zorundadır)
Kötü niyetli fesih: kanun iş güvencesine ilişkin 18 ve devamı maddelerindeki hakların kapsamı dışında tuttuğu bir işçinin iş akdi işveren tarafından fesih hakkının kötüye kullanılması şeklinde sona erdirilmişse ihbar tazminatından ayrı bir sürenin 3 katı tutarında bir kötü niyet tazminatı da düzenlenmiştir. ( bu işverenin feshinde söz konusudur. İşveren kötü niyet tazminatı talep edemez.)
Originally posted 2013-04-24 22:29:24.